Aleksander Piltz urodził się w Częstochowie 20 stycznia 1900 roku jako syn Romana Piltza i Apolonii z d. Wagner, w rodzinie mieszczańskie] pochodzącej z ziemi sudeckiej. Młody Aleksander po ukończeniu w 1919 r. gimnazjum realnego im. H. Sienkiewicza w Częstochowie, w okresie wojny polsko-bolszewickiej służył jako saper w baonie mostowym w twierdzy w Modlinie. Po zwolnieniu ze służby wojskowej wstępuje na Wydział Chemii Politechniki Warszawskiej. Pracę dyplomową wykonuje z dziedziny chemii fizycznej pod kierunkiem prof. W. Świętosławskiego i w listopadzie 1925 roku, po złożeniu egzaminów z wynikiem bardzo dobrym uzyskuje od Rady Wydziału Chemii dyplom inżyniera chemika.

W latach 1946-1979 A. Pilc ogłasza głównie na łamach Przemysłu Chemicznego, w większości samodzielnie, aż 42 publikacje z prac oryginalnych a także artykuły przeglądowe. Dwa pierwsze artykuły związane z jego pracą w CZPChem dotyczą problematyki płac i wynagradzania robotników²⁾. Siedem przyczynków ogłoszonych ze współautorami w latach 1950-1967 dotyczy procesów technologicznych: otrzymywania eteru difenylowego, otrzymywania melaminy, otrzymywania N-metyloaniliny, opracowania katalizatora do syntezy acetonu, odwadniania kwasu maleinowego do bezwodnika, katalitycznego otrzymywania N-etyloaniliny w fazie gazowej i otrzymywania etylenodiaminy oraz jej pochodnych³⁾. W roku 1963, w numerze jubileuszowym Przemyślu Chemicznego wydanym z okazji 35. rocznicy otwarcia na Żoliborzu siedziby Chemicznego Instytutu Badawczego, zamieszcza prof. Pilc wspólny ze Z. Leszczyńskim artykuł przeglądowy o pracach Zakładu Technologicznego Instytutu Chemii Ogólnej⁴⁾. Od tego momentu prof. Pilc przekazuje stopniowo tematykę technologiczną w ręce swych współpracowników.

Po roku 1965 prof. Pilc obejmuje w pionie badawczym Instytutu Chemii Ogólnej kierownictwo Zakładu Reakcji Homogenicznych i z niewielkim zespołem poświęca się wyłącznie badaniom związanym z wybuchowością i bezpieczeństwem technicznym. Już po przekroczeniu w 1970 r. wieku emerytalnego i reorganizacji związanej z utworzeniem Instytutu Chemii Przemysłowej pracuje nadal jeszcze przez pięć lat w pracowni, której kierownictwo przejęła jego najbliższa współpracownica Irena Zaborowska. Służy swą radą i bogatym doświadczeniem zarówno dawnym współpracownikom jak i zgłaszającym się doń przedstawicielom przemysłu.

Ponad trzydzieści artykułów i przyczynków naukowych opublikowanych przez prof. Pilca w latach 1950-1979 dotyczy problematyki wybuchowości, wiele z nich zachowało swą wartość do dnia dzisiejszego. Obecne światowe trendy troski o bezpieczeństwo pracowników zatrudnionych w przemyśle chemicznym i ochrony środowiska naturalnego wokół zakładów przemysłowych, szczególnie chemicznych, świadczą dobitnie o trafności jego decyzji podjęcia w kraju tej tematyki już w latach pięćdziesiątych. Pierwsze trzy artykuły Pilca związane z tą dziedziną dotyczą tlenku etylenu i oznaczania w powietrzu pyłów i ołowiu⁵⁾. Zagadnienia bezpieczeństwa pracy w przemyśle chemicznym przedstawił w obszernym rozdziale Chemia i Technika⁶⁾. Z tego zakresu prowadził też wykłady na kursach na poziomie średnim i wyższym, w tym również na Politechnice Warszawskiej. Od 1955 do 1966 r. publikuje na łamach czasopisma Przemysł Chemiczny cykl jedenastu artykułów pod wspólnym tytułem „Niebezpieczeństwo wybuchów palnych par i gazów w powietrzu" ⁷⁾. W cyklu tym kolejno omawia: (I) - zapobieganie wybuchom przez rozcieńczenie mieszaniny palnych par i gazów dodatkiem gazu obojętnego podając praktyczne wzory dla praktyki, (II) - definicje i terminologię z dziedziny wybuchowości, (III) - przybliżoną relację między temperaturą zapłonienia mieszaniny gazów a teoretycznie osiągalną temperaturą spalania tych gazów, (IV) - wpływ różnych czynników na wyznaczane eksperymentalnie wartości liczbowe dolnych granic wybuchowości dla różnych substancji i przybliżone metody obliczeniowe, (V)- dokładniejsze metody rachunkowe wyznaczania dolnych granic wybuchowości w oparciu o dane termodynamiczne w zestawieniu z eksperymentalnie wyznaczonymi. W kolejnych trzech artykułach zajmuje się: (VI) i (VIII) kinetyką spalania zachodzącego samoczynnie pod ciśnieniem atmosferycznym, (VII) wprowadza pojęcie zredukowanej szybkości spalania. Następne dwa przyczynki naukowe z tego cyklu ogłoszone wspólnie z J. Strzeleckim (IX) i S. Kurowskim (X) o charakterze eksperymentalnym dotyczą opracowania oryginalnych metodyk i konstrukcji aparatury do pomiaru „rzeczywistej" temperatury spalania mieszaniny o stężeniu granicznym i do oznaczania temperatury zapłonienia stanowiącej według prof. Pilca miarę energii aktywacji reakcji zachodzących w procesie spalania. W ostatnim (XI) artykule z tego cyklu, ogłoszonym w dwóch częściach autor podaje metody obliczania parametrów wybuchowości w oparciu teoretyczne rozważania, w szczególności obliczanie dolnych granic wybuchowości mieszanin gazowych w oparciu o eksperymentalnie wyznaczane wartości maksymalnej bezpiecznej szczeliny (MEBS).

16 Lipca 1983 roku zmarł Aleksander Pilc wybitny technolog organik i ceniony specjalista z zakresu bezpieczeństwa technicznego, który ponad 50 lat służył swą wiedzą i doświadczeniem polskiemu przemysłowi chemicznemu.

Aleksander Pilc urodził się 20 stycznia 1900 r. w Częstochowie, gdzie w roku 1919. ukończył gimnazjum. W 1920 r. rozpoczął studia w Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej. Studia te ukończył w roku 1925 pracą dyplomową z dziedziny syntezy chemicznej i fizykochemii, wykonaną pod kierunkiem prof. Wojciecha Swiętosławskiego. Oryginalność rozwiązania i uzdolnienia dyplomanta zwróciły nań uwagę profesora. Inżynier Aleksander Pilc zostaje asystentem w Zakładzie Chemii Fizycznej Politechniki Warszawskiej na lata 1925-1927. W okresie tym kończy też podchorążówkę, a nieco póĽniej uzyskuje stopień oficerski.

Z początkiem roku 1928 Aleksander Pilc przechodzi do pracy w przemyśle. Jako młody inżynier obejmuje stanowisko kierownika laboratorium badawczego, a następnie kierownika działu pieców elektrycznych w Zakładach Chemicznych „Azot" w Jaworznie. Doprowadza do uruchomienia produkcji cyjanku sodowego, a także ulepsza pracę pieców elektrycznych, dając się poznać jako utalentowany technolog i dobry praktyk.

W roku 1930 inż. Aleksander Pilc zostaje zastępcą kierownika oddziału, a wkrótce potem kierownikiem laboratorium badawczego i ruchowego w Wytwórni Węgla Aktywnego w Skarżysku-Kamiennej. Pracuje tam niemal do wybuchu II wojny światowej realizując ulepszenia techniczne i doprowadzając do uruchomienia kilku nowych produkcji: wysokoprocentowego tlenku węgla, fosgenu, chlorku etylu (metodą ciągłą), bezwodnika octowego, etyloaniliny (ciągłą metodą ciśnieniową), dwuetylodwufenylomocznika, węgli aktywnych i odbarwiających z odpadów produkcyjnych. Tuż przed wybuchem wojny inż. Aleksander Pilc obejmuje stanowisko kierownika laboratorium badawczego w Zakładach Chemicznych „Grodzisk".

Po wkroczeniu okupanta zostaje aresztowany i osadzony jako zakładnik. Po zwolnieniu z więzienia dalsze lata okupacji aż do wybuchu powstania warszawskiego spędza na stanowisku, kierownika laboratorium badawczego w małej wytworni Wu-Be w Warszawie. Wywieziony po powstaniu do obozu pracy w Rostocku wraca w czerwcu 1945 r. do Warszawy i obejmuje odpowiedzialne stanowisko kierownika Działu Planowania i Organizacji w nowo powstałym Centralnym Zarządzie Przemysłu Chemicznego.

Praca badawcza pociąga Go jednak zawsze, toteż już w roku następnym jest kierownikiem zakładu w odbudowującym się Instytucie Przemysłu Chemicznego i z nim wiąże swą działalność na następne 30 lat, dzieląc kolejne zmiany jakim ulegała ta placówka badawcza, dzisiejszy Instytut Chemii Przemysłowej.

Na okres ten przypada rozkwit działalności badawczej i wdrożeniowej Aleksandra Pilca, praca porywała Go, a Jego zapał udzielał się współpracownikom. W latach 1946-1965 jest Aleksander PilC inicjatorem i kierownikiem prac badawczych, projektowych i ruchowych ponad 20 wprowadzonych do praktyki procesów technologicznych, takich jak syntezy: chlorku etylu, chlorku etylenu, etylenu z etanolu, nowa synteza bezwodnika octowego, etyloaniliny, eteru dwufenylowego, melaminy w skali 4500 t/r., acetonu, etanoloamin, chlorków metylu i metylenu i innych. Wiele z tych procesów było rozwiązaniami technicznymi w pełni oryginalnymi, o zdolności patentowej; wiele z nich jest po dziś dzień wykorzystywanych w naszym przemyśle. Bogaty dorobek technologiczny i naukowy był podstawą do nadania inż. Aleksandrowi Pilcowi w roku 1954 tytułu profesora nadzwyczajnego.

Obok syntezy półproduktów i produktów organicznych drugą sferą zainteresowań, której coraz więcej czasu poświęcał było zagadnienie bezpieczeństwa technicznego w przemyśle chemicznym. Zainteresowania te wynikały z Jego bogatego doświadczenia technologicznego i wyczucia potrzeb przemysłu. Obecne trendy w świecie w zakresie zagadnień bezpieczeństwa ludzi zatrudnionych w przemyśle, szczególnie zaś w chemii, i ochrony środowiska naturalnego (bezpieczna organizacja procesów produkcyjnych) wskazują dobitnie na dalekowzroczność i trafność Profesora A. Pilca w doborze tematyki badawczej.

Na polu bezpieczeństwa technicznego procesów technologicznych, osiągnął Profesor A. Pilc znaczące wyniki, które spotkały się również z uznaniem zagranicą. Opracowanie oryginalnych metodyk oznaczania parametrów wybuchowości, ustalenie zależności pomiędzy właściwościami fizykochemicznymi a parametrami wybuchowości, określenie przybliżonych zależności umożliwiających oszacowanie, z wystarczającą dokładnością dla celów technicznych, parametrów wybuchowości substancji bez żmudnych prac eksperymentalnych są Jego znaczącym osiągnięciem. Profesor Pile był cenionym ekspertem w dziedzinie bezpieczeństwa technicznego i w związku z tym brał udział w pracach większości komisji powypadkowych w przemyśle chemicznym, a także w innych działach gospodarki.

W instytucie Chemii Przemysłowej Profesor Pilc był stałym członkiem Rady Technicznej oraz wieloletnim aktywnym członkiem Rady Naukowej. Był wreszcie rzecznikiem ruchu wynalazczego i racjonalizatorskiego, cenionym działaczem na tym polu w stowarzyszeniach naukowotechnicznych. Jego wybitne osiągnięcia spotkały

się z wysoką oceną, czego wyrazem było odznaczenie Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi, dwukrotnie Srebrnym Krzyżem Zasługi, dwukrotne przyznanie nagrody Państwowej: indywidualnej II stopnia za działalność naukową oraz nagrody zespołowej III stopnia, a także wielu innych odznaczeń i wyróżnień.

Wraz ze śmiercią Profesora Aleksandra Pilca ubył z naszego grona jeden z najbardziej utalentowanych technologów chemików, który całe swe życie i pasję twórczą oddał służbie polskiej chemii. Jego praca pozostawiła trwały ślad; są nim procesy technologiczne i instalacje po dziś dzień służące gospodarce naszego kraju.

Był wreszcie Profesor Pilc człowiekiem o dużym uroku osobistym, chętnym do współpracy, gotowym zawsze służyć radą i pomocą młodszym kolegom; pozostawił i wychował wielu uczniów, którzy z powodzeniem kontynuują prace dla naszej chemii. Takim też — fanatykiem pracy pełnym temperamentu i energii — pozostanie na zawsze w naszej pamięci.