Przeglądając dawne wykazy mieszkańców Dąbrowy możemy się dowiedzieć, że w 1865 roku było 65 gospodarstw w znacznej większości w posiadaniu gospodarzy
niemieckich. Oprócz tego zamieszkiwali ludzie bezrolni: robotnicy bezrolni, rzemieślnicy, robotnicy leśni. Z chwilą nastania niepodległości w 1920 roku stosunki
ludnościowe znacznie się zmieniły. Większość ludności niemieckiej sprzedała swoje gospodarstwa, pozostała ludność niemiecka z oporem dostosowywała się do nowej
rzeczywistości.. Pierwszy spis powszechny z 30 września 1921 r. podaje, że wieś nazywała się Dąbrówka z dodatkowym oznaczeniem “pod Unisławiem” i figurowała pod
dwiema pozycjami: Dąbrówka stacja kolejowa i Dąbrówka wieś.
      Budynków 130, w tym 10 niezamieszkałych       Inne zamieszkałe 4
	Ludności ogółem 929, w tym mężczyzn 429, kobiet 500
	Wyznanie rzymsko-katolickie 566      Wyznanie ewangelickie 345      Wyznanie mojżeszowe 18
	Podało narodowość polską 589osób, niemiecką 331 osób, inną 6 osób.
      Dokumenty do roku 1926 określają wieś jako Dąbrówkę lub Dąbrowę. Dopiero w 1927 roku pojawia sięo becna nazwa wsi Dąbrowa Chełmińska.

      W niedzielę 7 marca 1926 rokuo dbyły się wybory do rady gminy. Z kampanii przedwyborczej zachowała się ciekawa odezwa. Wynika z niej,
że rywalizowały dwie listy wyborcze: 1) lista polsko – niemiecka i 2) lista czysto polska.
Pierwszą listę reprezentował sołtys Józef Jarocki a drugą Franciszek Jędrzejewski, Jan Laskowski i CelestynKamiński. Lista reprezentowała chrześcijańską partię
polityczną “Piast” Celestyn Kamiński, kierownik szkoły został z niej wybrany do rady gminy. Z gorącej kampanii przedwyborczej zachowało się kilka dokumentów
z wzajemnymi oskarżeniami.
W tym miejscu pan Świetlik zaproponował aby dać oryginał odezwy (przywiozę w poniedziałek), lub przepisaną treść:

					Obywatele Dąbrowy! Rodacy!

W niedzielę, dnia 7 marca 26 r. odbędą się w lokalu szkolnym,
wybory do rady gminnej,
które mają dla naszej gminy pierwszorzędne znaczenie.

      Obowiązkiem każdego Polaka i
każdej Polki jest stanąć z kartką w ręku do urny wyborczej, gdyż wybory te
rozstrzygną o tem, czy zyska większość lista niemiecko-polska Nr 1
		czy też lista czysto polska Nr 2
zawierająca kandydatów do rady gminnej ze wszystkich stanów i zawodów.
Na naszej liście mamy przedstawicieli: robotników, rolników, rzemieślników,
urzędników i kupców. Sądzimy, że wszystkie stany powinny pracować dla dobra gminy,
 a gmina dla wszystkich stanów.
Obywatelu! w dniu wyborczym pamiętaj że nasza lista nosi nr 2,
którą powinieneś oddać do urny wyborczej.

			Za listę Nr 2 

			Komisja

Urząd gminy w tym czasie znajdował się w starym budynku koło cmentarza, w którym obecnie mieszka pan Opaczyk.

      W księdze adresowej Polski z 1928 r. dotyczącej handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa znajdują się następujące dane z Dąbrowy Chełmińskiej:
      Właściciele ziemscy:  Fr. Duwe (154 ha), Alb. Schoen (102 ha)
      Bławatnicy: Cz. Miodyński i T. Semrau
      Cieśle: J. Jarocki
      Kowale: E. Fiessel i F. Kukuk
      Mąka: H. Rulker
      Młyny: F. Fiessel (par)
      Piekarze: A. Laskowski, T. Lipiński, T. Semrau
      Rzeźnicy: A. Glinke, J. Kraśkiewicz
      Spożywcze artykuły: J. Jankowski
      Szewcy: M. Cohn, L. Koczorowski
      Tartak: Emil Fiessel
      Tytoniowe wyroby: T. Hanelt, T. Semrau
      Wiatraki: J. Figurski
      Wyszynk trunków: F. Woźny
      Zajazdy: W. Kamysz, Fr. Woźny
      Zegarmistrze: T. Hanelt

      W Dąbrowie Chełmińskiej istniała placówka pocztowa jeszcze z czasów kiedy pocztę rozwożono dyliżansami.
Oto odbitka pieczęci pocztowej z 16 lipca 1886 r. “Damerau (Westpr)” co oznacza Westpreussen – Prusy Zachodnie.
zał. ksero pieczęci z listu



	Na poczcie znajdowała się mała szafa – centralka z numerami do połączeń telefonicznych. Szafka rozdzielcza do łączenia rozmów telefonicznych była “bardzo” pojemna,
bo zawierała tylko 12 gniazdek i tylko tylu mogło być abonentów. Podobna centralka przetrwała w Dąbrowie Chełmińskiej do lat 60-tych ubiegłego wieku. Ręczne łączenie
poszczególnych numerów odbywało się sznurem z końcówkami do gniazda abonentów. Zachował się spis abonentów telefonicznych dla Dąbrowy Chełmińskiej z 1938 roku.
Oto on:
 2 Fiessel Emil i Syn, właściciel tartaku, majątku ziemskiego i przedsiębiorstwa budowlanego
 4 Güntzel Joachim, dzierżawca majątku Cichoradz
 6 Plebania Katolicka Boluminek
 7 Güntzel Józef, majątek Bolumin
 8 Zarząd gminny
 9 Stelmaszyk Wojciech, restaurator
10 Fiessel Fryderyk, młyn motorowy
11 Duwe Fritz, właściciel dóbr
16 Leśnictwo Państwowe Linie
19 Kraśkiewicz Jan, rzeźnik
18 Hanelt Tadeusz, domto warowy
23 Kentzer Roman, właściciel majątku Gierkowo

					Walka o polską szkołę
      Istnienie dwóch budynków szkolnych w Dąbrowie Chełmińskiej było przedmiotem sporów ludności polskiej iniemieckiej. 36 mieszkańców Dąbrowy Chełmińskiej, Linii,
Otowic protestowało w 1926 roku, żeby nie dzielić szkół wg wyznania: Polacy w Dąbrowie Wybudowaniu, Niemcy w Dąbrowie Wsi. Odrębny protest podpisało
12 mieszkańców niemieckich: Duwe, Schoen Hugo, Fr. Fiessel, Zerull, Lankowski, Bublitz, Sangowski,Bettinger, E. Fiessel, Meyer.
      Z inicjatywą rozwiązania sprawy pomieszczeń dla szkoły wystąpili Józef Tatarek i Celestyn Kamiński. Zaproponowali kupno dwupiętrowego budynku we wsi za cenę
25 000 zł. Remont i adaptację wyceniono na 6000 zł, zapis sądowy 3000 zł, razem 34 000 zł. Pod wnioskiem podpisali się ponadto J. Medon, W. Wawak, Piekut,
W. Stelmasik.Wniosek upadł z powodu braku pieniędzy.

Autor: Jerzy Świetlik